Tái hiện tục giã bánh dày tại Ngày hội Văn hóa dân tộc Mông (huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên).
Người Mông gọi bánh dày là bánh Pé hay bánh tẻ tùy theo từng vùng khác nhau. Đối với người Mông, bánh dày là biểu tượng của Mặt Trăng và Mặt Trời, nguồn gốc của con người và muôn loài. Bánh dày tượng trưng cho tình yêu, lòng thủy chung của những chàng trai cô gái người Mông.
Bánh dày của người Mông được làm rất công phu từ nguyên liệu chính là gạo nếp nương thơm. Gạo nếp vo sạch rồi ngâm nước 1 đêm (từ 10 đến 12 tiếng) cho gạo nở rồi đem nấu. Chén xôi được làm bằng gỗ để khi nấu xôi không bị mất mùi thơm của xôi mà không bị nát.
Chiếc cối xay bánh dày của người Mông được làm bằng gỗ đặc, thớ mịn, có mùi thơm và được làm rỗng ruột. Khi giã, dùng hai chiếc chày gỗ cán dài và giã cho đến khi gạo nếp quyện vào nhau, giã càng kỹ thì bánh càng ngon. Ảnh: Vinh Duy
Khi xôi còn nóng, những người trai khỏe nhất sẽ dùng chày gỗ lớn giã liên tục cho đến khi xôi mịn. Điều đặc biệt, khi các chàng trai giã bánh, các cô gái sẽ quan sát và từ đó sáng suốt lựa chọn người bạn đời của mình.
Bởi lẽ, các cô gái Mông cho rằng phải lấy được chàng trai cao ráo, khỏe mạnh thì mới có sức khỏe để cày cấy, lên nương làm rẫy, lo cho gia đình sau này.
Nghiền bánh dày là một công việc vất vả, đòi hỏi nhiều tâm sức. Vì vậy, những người tham gia giã bánh thường là những người đàn ông, thanh niên khỏe mạnh. Ảnh: Vinh Duy
Khi gạo nếp được xay mịn là lúc các bà, các chị khéo léo nặn thành những chiếc bánh tròn trịa xinh xắn như mặt trăng, mặt trời trong truyền thuyết của người Mông. Ảnh: Vinh Duy
Nếp sau khi được giã nhuyễn, qua bàn tay khéo léo của những người phụ nữ Mông được nhào nặn thành những chiếc bánh tròn dẹt. Chén chén cho vào khay gói bằng lá dong tươi hoặc lá chuối xanh. Mùi thơm của lá dong, lá chuối sẽ góp phần làm cho món bánh thêm đậm đà hương vị núi rừng.
Lá dong gói bánh tẻ là lá chuối đã hơ qua lửa để không bị rách hoặc lá dong được xát một lớp lòng đỏ trứng luộc. Ảnh: Vinh Duy
Để bột không dính tay và tăng độ thơm ngon cho bánh, người ta xoa lòng đỏ trứng vào lòng bàn tay khi nặn bánh. Ảnh: Vinh Duy
Anh Sùng A Lềnh, bản Huổi Púng, xã Pa Tần, huyện Nậm Pồ cho biết: Bánh ngày ăn khi còn nóng sẽ ngon hơn khi mới làm. Có thể chiên hoặc nướng với mật mía hoặc mật ong để tăng hương vị cho món xôi.
Bánh ngày luôn là món ăn hấp dẫn trong ngày Tết cổ truyền của người Mông vùng cao. Ảnh: Vinh Duy
Bánh ngày của nhiều dân tộc khác cũng có, nhưng cách làm và hương vị sẽ không bao giờ giống bánh của người Mông. Đối với người Mông, bánh dày là một nét văn hóa đặc trưng của dân tộc.
Chuyên mục tiếp theo Đề án Hỗ trợ thông tin, tuyên truyền về dân tộc – tôn giáo năm 2021
