Đặc sản miền núi
Cách đây hơn 2 năm, một số người bạn làm việc ở Bảo tàng tỉnh Bắc Giang rủ tôi băng rừng, lội suối khám phá dấu tích những ngôi chùa cổ ở sườn Tây dãy Tây Yên Tử. Buổi trưa, đoàn nghỉ ngơi, ăn trưa tại nhà hàng nằm sâu trong đồi núi huyện Lục Nam.
Anh bạn cán bộ Bảo tàng tỉnh Bắc Giang chỉ vào món ăn lạ trên mâm cơm rồi nói nhỏ vào tai tôi: “Đây là món ăn đặc sản vùng núi tỉnh Bắc Giang”.
Bạn tôi dùng thìa múc những viên trứng nhỏ xíu màu trắng sữa cho vào lá lốt rồi gói lại và đưa cho tôi ăn thử. Vị béo, bùi và thơm của món ăn tan trên đầu lưỡi khiến tôi nhớ mãi không quên. Đó là lần đầu tiên tôi thưởng thức trứng kiến.
Sau lần đó, tôi dò hỏi thì được biết có nhiều người đi săn trứng kiến ở các vùng núi (huyện Yên Thế, Lục Nam, Lục Ngạn, Sơn Động) của tỉnh Bắc Giang. Qua cánh thợ săn trứng kiến, tôi biết đến anh Khổng Minh Sơn, một chuyên gia trong nghề. Anh Sơn rủ tôi cuối tuần đi săn đặc sản núi rừng.
“Thời điểm này, trứng kiến không nhiều nên phải vào sâu trong rừng mới xem được. Mỗi chuyến đi săn trứng kiến mất cả ngày”, anh Sơn mở đầu câu chuyện.
Anh Sơn năm nay bước sang tuổi 48 nhưng đã có hơn chục năm trong nghề săn trứng kiến. Anh là người săn trứng kiến nổi tiếng nhất ở xã Tam Tiến (huyện Yên Thế). Trong bộ quần áo rằn ri, anh Sơn chạy xe máy chở tôi vào sâu trong khu rừng giáp ranh với tỉnh Thái Nguyên để bắt đầu công cuộc săn trứng kiến. Dụng cụ anh mang theo bao gồm một con dao và một cái rổ.
Anh Sơn kể, từ lâu, vào dịp Tết Thanh minh, đồng bào các dân tộc Cao Lan, Tày, Nùng ở đây thường đi lấy trứng kiến để chế biến thành các món ăn, đặc biệt là món xôi trứng kiến. Dần dần, đặc sản trứng kiến đã trở thành món ăn khoái khẩu được nhiều người biết đến và tìm mua.
Men theo con đường nhỏ vào sâu trong rừng, đi bộ hơn chục cây số, anh Sơn dẫn tôi đến một khu rừng có nhiều cây luồng và cây phấn. Anh cho biết, theo kinh nghiệm, khu vực này rất dễ tìm thấy tổ kiến.
“Những người săn trứng kiến thường đi vào ngày nắng, vì ngày nắng dễ hất kiến ra khỏi tổ, còn ngày mưa kiến chui vào tổ rất khó lọc. Trứng kiến. Trứng kiến có quanh năm, nhưng mùa săn bắt trứng kiến diễn ra từ tháng 2 đến tháng 3 âm lịch ”, anh Sơn nói.
Vừa đi, chúng tôi vừa căng mắt nhìn lên những ngọn cây phấn, cây luồng để tìm ổ trứng kiến. Đi được một đoạn, anh Sơn dừng lại, chỉ vào một gốc cây cao rồi hét lên: “Đây rồi, tổ này hứa sẽ có nhiều trứng kiến”.
Những người săn trứng kiến lâu năm như anh Sơn chỉ cần nhìn bên ngoài là biết tổ nào có nhiều trứng kiến. Theo anh Sơn, những chiếc tổ có màu sẫm và khô, trứng đã nở thành con. Tổ có màu đen bạc, hình tròn, nặng khi nhấc lên sẽ có nhiều trứng kiến.
Kiếm tiền triệu / ngày
Sau khi “rình mò” tổ kiến, anh Sơn bắt tay vào việc lấy tổ kiến trên ngọn cây cao. Anh ta cắt một viên phấn dài hơn chục mét để buộc con dao thành lưỡi hái.
Sau đó, nó trèo lên cây như một con sóc để lấy ổ trứng kiến. Cây nhỏ nên có lúc đưa Sơn sang trái, có lúc đẩy sang phải. Leo được một đoạn, anh Sơn dùng lưỡi câu móc tổ trứng kiến rơi xuống đất.
Lúc này, hàng nghìn con kiến bò ra khỏi tổ. Anh Sơn nhanh chóng gỡ tổ kiến ra khỏi người, rồi lùi ra xa tổ kiến khoảng 4-5 mét.
“Đợi khi phần lớn kiến bò ra khỏi tổ, thợ săn trứng kiến sẽ cắt tổ kiến thành nhiều mảnh, sau đó đập từng mảnh để trứng rơi ra ngoài. Việc này đòi hỏi sự khéo léo và tỉ mỉ”, anh Sơn cho biết. Chia sẻ.
Đôi tay anh Sơn thoăn thoắt chặt tổ kiến, rồi gõ nhẹ cho những quả trứng nhỏ xíu màu trắng đục rơi xuống rổ. Vừa đập trứng kiến ra khỏi tổ, anh Sơn tâm sự, việc săn tìm trứng kiến cũng khó và nguy hiểm.
Những vết đốt của kiến sưng lên là điều bình thường đối với những người săn kiến. Có khi trèo lên cây lấy tổ trứng kiến, chân tay dễ bị xây xát, có khi chảy máu. Đôi khi, những người săn trứng kiến gặp phải rắn độc khi ở trên cây chọc trứng kiến.
Chuyến đi săn của chúng tôi kết thúc khi mặt trời lặn sau rặng núi. Chiến lợi phẩm mà chúng tôi thu được là hơn 1 kg trứng kiến. Anh Sơn cho biết, vào mùa săn trứng kiến, anh có thể kiếm được 3 – 4 kg trứng kiến / ngày. Mỗi kg trứng kiến được bán với giá khoảng 300.000 đồng. Trên thực tế, anh ta kiếm được hàng triệu mỗi ngày.
“Trứng kiến được người quen trong và ngoài tỉnh đặt mua trước, mỗi lần vào rừng săn trứng kiến, thợ săn luôn đợi thương lái ở nhà mua, trứng kiến thường không đủ bán cho người khác. người quen biết ”, anh Sơn nói.
Theo một số thợ săn trứng kiến ở Bắc Giang, những người đi săn trứng kiến thường đợi cả tiếng đồng hồ để kiến bò ra khỏi tổ, sau đó mới mang trứng về để tránh kiến bị thương. Sau đó, kiến tập trung lại làm tổ và tiếp tục sinh sôi.
Theo anh Sơn, những năm gần đây, việc săn tìm trứng kiến ngày càng khó hơn, do ngày càng nhiều người theo nghề này. Trước đây, ít người săn bắt trứng kiến nên anh Sơn dễ dàng kiếm được 5 – 6 kg trứng kiến cho một ngày săn. Bây giờ, anh phải vào sâu trong rừng vài chục km để xem tổ và chỉ lấy được 3-4 kg trứng kiến.
Anh Sơn cho biết thêm, trứng kiến có thể chế biến thành nhiều món như xôi, bánh, cháo, ăn với bánh tráng, trộn với trứng gà hoặc thịt băm để rán … Trong đó nhiều món được chế biến từ trứng. phổ biến nhất là xôi trứng kiến. Đặc biệt đối với món xôi trứng kiến, đồng bào dân tộc miền núi tỉnh Bắc Giang thường chọn gạo nếp nương vo sạch, ngâm với nước ấm khoảng 4-5 tiếng, vớt ra để ráo nước rồi cho vào chõ. . chín.
Trứng kiến sau khi rửa sạch để ráo. Phi thơm hành khô rồi cho trứng kiến vào xào cùng, khi thấy có mùi béo ngậy của trứng kiến và mùi thơm của hành.
“Khi xôi chín, trộn đều với trứng kiến rồi bày ra đĩa, thưởng thức nóng sẽ cảm nhận được hương thơm đậm đà, quyến rũ của nếp nương, vị ngọt, bùi, béo ngậy của trứng kiến. Khi ăn, nghe tiếng trứng kiến, trứng kiến vỡ ra trong miệng mới thấy hết cái thú của món ăn này, ai đã một lần thưởng thức món xôi trứng kiến sẽ nhớ mãi ”, anh Sơn tâm sự.
