 |
| Hai cây cải dầu của gia đình chị Thu và anh Liễu (thôn Kim Sơn, xã Sơn Ninh) là cây cải đen to nhất, ngon nhất và lâu đời nhất ở huyện Hương Sơn, tỉnh Hà Tĩnh. |
Xôi đen cũng giống như quả tro, trước đây là thức ăn chống đói của người dân khi thức ăn khan hiếm, nhưng gần đây, món ăn dân dã này đã được nhiều người yêu thích và trở thành đặc sản. Nhờ vậy, giá được nâng lên giúp người trồng có thu nhập khá hơn.
Trám có thể chế biến thành nhiều món ăn lạ miệng như trám om, trám rang muối, trám xôi, trám nhồi thịt, trám kho cá, trám gà, trám xào nhộng ong … rượu và dùng để chữa một số bệnh.
Thôn Kim Sơn, xã Sơn Ninh (Hương Sơn, Hà Tĩnh) được ví như “thủ phủ” trám vì có nhiều cây đã cho thu hoạch. vào khoảng năm 1940.
 |
| Trám nếp có giá từ 100.000 đồng – 120.000 đồng / kg, còn trám nếp đắt hơn 20.000 đồng / kg. |
Gia đình bà Thu và ông Liễu (thôn Kim Sơn, xã Sơn Ninh) là một trong những hộ có nhiều cây cải đen cổ thụ cho quả to và ngon nhất. Chỉ vào gốc cây mà thương lái đang thu hoạch, chị Thu chia sẻ, khi về làm dâu nhà này, cây rất to và đã cho quả từ nhiều năm trước.
Theo các thương lái, đây là loại cây ăn trái lớn nhất huyện, nếu chọn thì khoảng 60 trái / kg, chiều ngang 70 – 75 trái / kg, giá bán trên thị trường là 120.000 đồng / kg.
 |
| Để thu hoạch trám, người dân phải có kỹ năng leo trèo và không sợ độ cao |
Ngoài cây này, gia đình chị Thu còn có một cây được cho là đẹp nhất huyện. Cây trám này có tuổi đời khoảng 80 năm, cây to nhất có đường kính 290cm. Quả loại này không to như trám thông thường nhưng hạt nhỏ, vỏ dày, ăn dẻo và bùi. Thu hoạch tối đa khoảng 300kg, giá cao hơn trám thường khoảng 20.000 đồng / kg.
“Cây này khi thu hoạch bán tận gốc, nhà 5kg, nhà 1 tổ, họ tranh nhau lấy hết. Vì trám ngon nên họ chủ yếu mua về làm quà và gửi cho người thân ngoài Hà Nội. Nhiều người muốn mua cây trám này phải đến tận nơi lấy, nếu không sẽ bị mất phần, kể cả người nhà ”, anh Dũng, con bà Thu.
 |
| Thông thường, phải có 2 người trèo cây bỏ trám, và 4 người hái trám. |
Theo anh Dũng, năm nay 4 cây cải đen của gia đình anh dự kiến cho khoảng 7 tạ quả. Tuy nhiên, do cây to và rất cao, không có người leo lên thu hoạch nên gia đình buộc phải bán cho thương lái với số tiền 30 triệu đồng.
Gần nhà bà Thu là vườn của gia đình ông Tấn, bà Anh, một thương lái cũng đang thu hoạch trám. Nhà có 11 cây trám đã cho trái, cách đây vài tháng trám mới ra hoa, gia đình bán được 25 triệu đồng.
“Hiện họ đã thu được trên 3,5 tạ, thu hoạch được 11 cây, dự kiến trên 5 tạ, nhưng chúng tôi bán hơi rẻ”, giọng bà Anh có phần tiếc nuối.
 |
| Trám sau khi hái về phải trải đều để tránh bị chín mềm. |
Nhà có nhiều cây mía đen nhất xã Sơn Ninh nói riêng và huyện Hương Sơn nói chung phải kể đến gia đình ông Nguyễn Trần Cảnh (nguyên Chủ tịch xã Sơn Ninh). Nhận thấy giá trị kinh tế của quả trám mang lại, từ năm 2005, anh Cảnh đã chặt bỏ cây ăn quả trong vườn để trồng trám. Trong khu vườn rộng hơn 4000m2 của gia đình hiện có 15 cây cho thu hoạch lâu năm và 25 cây mới bắt đầu cho trái.
Trao đổi với PV InfonetÔng Cảnh cho biết, so với sản xuất nông nghiệp thuần túy trên lĩnh vực cây trồng, vật nuôi thì đến thời điểm này trên địa bàn xã Sơn Ninh chỉ có nuôi trồng trám và nuôi hươu là có giá trị kinh tế cao. Các loại cây khác ngoài công chăm sóc còn phải đầu tư nhiều, trám cứ để tự nhiên như vậy.
 |
| Mỗi năm, chị Bùi Thị Hằng (thôn Bãi Trám, xã Sơn Châu, huyện Hương Sơn) thu mua khoảng 7 tấn trám tại vườn của các hộ dân. |
Theo ông Cảnh, trong số 40 cây của gia đình, có một cây được trồng từ năm 1940. Năm ngoái, do dịch bệnh, thương lái không đến thu mua trực tiếp nên bà con bán trên mạng với giá 70.000 đồng / kg. . Trong 1,3 tấn quả cho thu hoạch, riêng cây 80 tuổi đã cho 2,7 tạ quả.
“Năm nay, tôi bán được hơn một nửa cho thương lái, lãi được 60 triệu đồng. Đến cuối vụ, số tiền còn lại khi thu hoạch có lẽ sẽ lãi thêm 40 triệu đồng nữa ”, anh Cảnh phấn khởi cho biết.
Anh Cảnh cũng cho biết, trám là loại quả sạch. Cây trám rất dễ trồng và chăm sóc, nhưng chờ đến ngày thu hoạch trám không hề đơn giản. Nếu đất tốt, cây từ khi trồng đến khi đậu quả mất khoảng 7 – 8 năm, còn nếu đất xấu cây mất 9 – 10 năm. Sau thời gian đó, nếu gặp cây mía đực thì phải chặt bỏ, trồng lại khiến nhiều người rất sốt ruột.
 |
| Trám có thể chế biến thành nhiều món ăn lạ miệng và hấp dẫn như trám kho, trám rang muối, trám xôi, trám nhồi thịt, trám kho cá, trám gà, trám xào nhộng ong … và được dùng làm dược phẩm. |
Chị Bùi Thị Hằng (thôn Bãi Trám, xã Sơn Châu, huyện Hương Sơn) một thương lái cho biết, khi cây mới ra hoa, kết trái, chị vào tận vườn đặt hàng. Mua kiểu này thì lãi 50/50, có khi lãi lớn nhưng cũng có khi chỉ cần hòa vốn.
Khi trám chín, “đội quân” thương lái sẽ đến thu hoạch. Người trèo cây hái trám có tiền công cao hơn, mỗi ngày 500.000 đồng. Những người nhặt trám được 200.000 đồng đến 300.000 đồng / ngày.
 |
| Sản phẩm trám đen Hùng Lý (xã Sơn Ninh) đạt tiêu chuẩn OCOP 3 sao vào tháng 2/2022 |
Theo chị Hằng, sau khi thu hoạch xong, trám ngon có thể bán lẻ tại chỗ hoặc ship cho khách trong vùng, nếu vừa thì có thể nhập về Hà Nội, Thái Nguyên, Bắc Giang để tiêu thụ. chúng để làm thuốc. Khi có khách báo cần số lượng lớn, họ đến tận vườn hái hoặc mua của người khác, bình quân mỗi ngày 1 tạ, ngày 3 tạ, cả mùa khoảng 7 tấn.
Ông Nguyễn Xuân Huy, Chủ tịch UBND xã Sơn Ninh cho biết, toàn xã có 180 hộ trồng trám (chủ yếu là trám nếp). Hiện có hơn 550 gốc đã cho trái, sản lượng ước đạt 13 – 15 tấn, giá bán trên thị trường từ 100 – 120.000 đồng / kg.
Năm 2021, trám đen tại địa phương đã được cơ sở chế biến trám Hùng Lý chế biến và phát triển thành sản phẩm OCOP đạt tiêu chuẩn 3 sao của địa phương.
Trần Hoàn
Hà Tĩnh: Vào vụ thu hoạch bảo bối trăm tỷ giúp cả làng tậu nhà lầu xe hơi
Hàng năm cứ đến mùa xuân, ngay sau Tết, người dân Hương Sơn (Hà Tĩnh) lại nô nức đi thu hoạch nhung hươu. Đây được coi là thời điểm tốt nhất để mang về cho chủ sở hữu khoảng 250 tỷ đồng mỗi năm.
