Hiện nay, nhiều địa phương ở Nam Bộ sở hữu hệ thống làng nghề truyền thống đa dạng, góp phần hình thành sản phẩm du lịch đặc trưng cho vùng. Tuy nhiên, ở một số địa phương, du lịch làng nghề vẫn chưa được khai thác tương xứng với tiềm năng, “bỏ quên” nhiều điểm du lịch. Thực tế này đòi hỏi những giải pháp phối hợp đồng bộ hơn giữa các ngành, hiệp hội, doanh nghiệp và cả người dân làng nghề để phát triển sản phẩm du lịch gắn với làng nghề đạt hiệu quả cao, đồng thời bảo tồn môi trường. các nghề truyền thống, đồng thời định vị thêm các điểm du lịch hấp dẫn. Nội dung này đã được phóng viên TTXVN phản ánh qua hai bài báo với chủ đề: Phát triển du lịch làng nghề, nhìn từ phía Nam.
Bài 1: Xây dựng sản phẩm du lịch từ thế mạnh
Làng nghề và sản phẩm được hình thành từ hoạt động lao động sản xuất của người dân làng nghề, các giá trị vật thể và phi vật thể được kết tinh trong sản phẩm là nguyên liệu và tài nguyên hình thành nên nhiều sản phẩm du lịch. , góp phần tạo dựng và phát triển thương hiệu du lịch của mỗi địa phương.
Hệ thống làng nghề đa dạng
Theo thống kê của Hiệp hội Làng nghề Việt Nam, cả nước hiện có khoảng 5.400 làng nghề, trong đó có trên 2.000 làng nghề truyền thống, thuộc nhiều nhóm nghề khác nhau, có mặt ở khắp các địa phương.
Các tỉnh, thành phố phía Nam, bao gồm cả vùng Đông Nam Bộ và Đồng bằng sông Cửu Long là nơi có hệ thống làng nghề phong phú và đa dạng. Trải qua bao thăng trầm, nhiều làng nghề vẫn được duy trì và phát triển, thể hiện nét đặc trưng văn hóa của làng nghề Việt Nam nói chung, đồng thời thể hiện nét riêng của từng địa phương. Theo nhiều chuyên gia, hầu hết các làng nghề tồn tại từ trước đến nay đều có từ lâu đời, gắn liền với lịch sử đều dựa trên yếu tố cơ bản là vùng nguyên liệu và giao thông, nhất là đường thủy. Vì vậy, làng nghề không chỉ phản ánh mối quan hệ giữa “nghề” và “nghiệp”, mà còn chứa đựng đậm nét yếu tố tâm linh, thể hiện trong phong tục tập quán, tín ngưỡng, lễ hội liên quan đến nghề sản xuất. cổ truyền.
Đề cập đến làng nghề ở Đông Nam Bộ, TS Trần Minh Đức, Trường Đại học Thủ Dầu Một cho biết, vùng Đông Nam Bộ gồm TP.HCM và các tỉnh Đồng Nai, Bình Dương, Bình Phước, Tây Ninh, Ba. Rịa – Vũng Tàu đang duy trì một hệ thống làng nghề phong phú, đa dạng. Hồ Chí Minh có thể kể đến các làng nghề: mành tre Tân Thông Hội, nón Tam Lãnh, bánh tráng Phú Hòa Đông, đan lát An Nhơn Tây, chiếu Nam Đa Phước, dệt Bảy Hiền, lồng đèn Phú Bình. .. Tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu có các làng nghề gạch ngói, gốm Long Mỹ, mộc, điêu khắc gỗ, đúc đồng Long Điền, làng chài Phước Hải, bánh tráng An Ngãi. Tỉnh Đồng Nai có làng gốm Biên Hòa, bưởi Tân Triều, gỗ mỹ nghệ Xuân Tâm, điêu khắc đá Biên Hòa. Vùng đất Bình Dương nổi tiếng với các làng gốm Tân Phước Khánh, Lái Thiêu, Chánh Nghĩa, sơn mài Tương Bình Hiệp, điêu khắc gỗ Phú Thọ. Tỉnh Tây Ninh có các làng nghề bánh tráng Trảng Bàng, mây tre đan Trảng Bàng, nón lá Châu Thành, Hòa Thành, Bến Cầu, Ninh Sơn, gang đúc Trường Thọ, mộc Hiệp Tân, Trường Tây hay làng muối tôm ở Gò Dau. , Trảng Bàng.
Không chỉ ở Đông Nam Bộ, các địa phương vùng Đồng bằng sông Cửu Long cũng sở hữu hàng trăm làng nghề truyền thống hoặc mới hình thành, là nguồn giải quyết việc làm cho nhiều lao động địa phương. Những làng nghề hay nhóm ngành, nghề gắn liền với đời sống của người dân miệt vườn sông nước Nam bộ bao năm qua mà đôi khi chỉ cần nghe tên thôi cũng đã phần nào hình dung được nét riêng, độc đáo của nó như nghề làm mắm, làm muối. , phơi bùn, khô cá, tôm khô, muối ba-kia, gác giàn ong (xây nhà cho ong làm tổ, kéo mật), làm bánh chưng Tết, trồng hoa kiểng, đóng thuyền, đan lục bình.
Theo Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Đồng Tháp Ngô Quang Tuyến, tỉnh có nhiều làng nghề nổi tiếng, được coi là thương hiệu khi nhắc đến vùng đất sen hồng Đồng Tháp như làng hoa kiểng, bột làm bánh. v.v … làm bánh phồng tôm ở thành phố Sa Đéc, nem Lai Vung huyện Lai Vung, dệt áo dài Long Khánh huyện Hồng Ngự, làng nghề thớt Định An huyện Lấp Vò, làng cá khô Phú Thọ huyện Tam Nông hay hai làng nghề thủ công. Nghề truyền thống chèo xuồng Long Hậu (huyện Lai Vung) và nghề dệt chiếu Định Yên (huyện Lấp Vò) đã được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia.
Theo thông tin từ UBND tỉnh Kiên Giang, trên địa bàn tỉnh có trên 40 làng nghề truyền thống, đậm đà bản sắc văn hóa cộng đồng dân cư vùng Tây Nam Bộ, được chia thành các nhóm ngành nghề: sản xuất tiểu thủ công nghiệp; chế biến, bảo quản nông, lâm, thủy sản; xử lý và xử lý nguyên liệu sản xuất; sinh vật cảnh; Dịch vụ. Các làng nghề tiêu biểu là nghề làm nước mắm, nghề nuôi cấy ngọc trai ở Phú Quốc, nghề làm đường thốt nốt ở xã Bình An, huyện Kiên Lương, nghề chẻ đá, làm nồi đất ở xã Thổ Sơn, huyện Hòn Đất. đan lục bình ở xã Vĩnh Hòa Hưng Bắc, huyện Gò Quao…
Hình thành một điểm thu hút khách du lịch
Ở Nam Bộ, nhiều làng nghề đã được đưa vào khai thác du lịch nhờ tính độc đáo, mang đậm giá trị truyền thống, văn hóa bản địa khiến du khách luôn có cảm giác khác lạ khi có dịp đến tham quan, tìm hiểu. Không chỉ vậy, sản phẩm du lịch làng nghề còn được các địa phương khai thác theo hướng “du lịch xanh” nhằm đạt “mục tiêu kép” vừa giữ gìn môi trường, vừa đảm bảo chất lượng cuộc sống cho người dân làng nghề. đồng thời đảm bảo chất lượng sản phẩm du lịch, góp phần vào nền “kinh tế xanh”, phát triển du lịch bền vững. Nhiều điểm đến là các làng nghề hoặc cơ sở sản xuất thủ công truyền thống do các công ty lữ hành uy tín thiết kế, phối hợp với các địa phương, cơ sở sản xuất đưa vào khai thác chương trình du lịch như làng nghề. Sơn mài và làm gốm ở Bình Dương, làng hoa, làng chế biến bột mì ở thành phố Sa Đéc (Đồng Tháp), làng nghề sản xuất kẹo dừa, bánh tráng phồng, đan thúng dừa ở Bến Tre, làm nước mắm, nuôi ngọc trai ở Phú Quốc (Kiên Giang) hay chế biến hải sản ở Cà Mau.
Ngô Quang Tuyên, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Đồng Tháp cho biết, từ nghề truyền thống, nhiều đơn vị, doanh nghiệp đã hợp tác với ngành du lịch, hiệp hội làng nghề và người dân. Địa phương xây dựng hoàn chỉnh các chương trình tham quan, du lịch như: trải nghiệm Đồng Tháp mỗi ngày một việc, Đồng Tháp sắc xuân, trải nghiệm mùa nước nổi của ngư dân vùng Đồng Tháp Mười, Đi dạo trong màu xanh vườn cây ăn trái …, đến làng nghề trồng hoa, xay bột Sa Đéc, đóng xuồng, ghe Long Hậu, làm nem ở Lai Vung, cùng với các điểm du lịch sinh thái, tâm linh, ẩm thực.
Tỉnh Đồng Tháp có hơn 60 điểm du lịch gắn với sản xuất nông nghiệp, làng nghề, nghề thủ công truyền thống, thu hút lượng lớn khách du lịch. Riêng làng hoa Sa Đéc mỗi năm đón trung bình trên 1 triệu lượt khách. Chính mô hình sản xuất của làng nghề kết hợp với phát triển du lịch và hình thành các điểm đến hấp dẫn đã giúp người dân làng hoa Sa Đéc nâng cao thu nhập.
Ông Trần Thanh Hùng, Chủ tịch Hội Nông dân làm du lịch làng hoa Sa Đéc tự hào giới thiệu: Sa Đéc là một trong những làng hoa lớn nhất cả nước, ra đời hơn 100 năm. Không chỉ là nông dân làm nông nghiệp, nhiều hộ dân ở làng hoa còn tích cực làm dịch vụ, du lịch. Hiện Chi hội Nông dân làm du lịch có gần 30 hội viên, sản xuất kinh doanh hoa, cây cảnh, xây dựng và khai thác điểm du lịch cộng đồng, trong đó có 3 điểm được công nhận là điểm du lịch. Sản phẩm OCOP (sản phẩm thuộc chương trình Mỗi xã một sản phẩm).
Nhờ gắn nghề truyền thống với phát triển du lịch, nhiều hộ trồng hoa ở Sa Đéc đã thu lãi gấp 4 – 5 lần so với trước đây chỉ trồng hoa. Du khách đến làng nghề Sa Đéc luôn ngỡ ngàng trước vẻ đẹp của hàng trăm loại hoa, cây cảnh và càng cảm thấy thú vị hơn khi những người bán hoa kể về quy trình trồng và chăm sóc hoa có một không hai.
Du khách Hoàng Văn Biên, từ thành phố Hà Giang (tỉnh Hà Giang) đến Đồng bằng sông Cửu Long thăm làng nghề, cơ sở sản xuất thủ công truyền thống ở “đảo ngọc” Phú Quốc. Anh hào hứng chia sẻ rằng rất ấn tượng khi được đến thăm nhà máy sản xuất nước mắm hay còn gọi là nhà thùng tại phường Dương Đông, TP Phú Quốc. Anh rất ngạc nhiên khi biết nghề làm nước mắm truyền thống của Phú Quốc đã có hơn 200 năm. Những chiếc thùng làm bằng gỗ đặc, được quấn đai chắc chắn xung quanh, quá trình ủ và ướp cũng rất công phu để có được những giọt nước mắm sóng sánh, đậm đà làm nên nước mắm. nước mắm Phú Quốc thương hiệu nổi tiếng.
Bài cuối: Tạo cuộc sống mới
