Phía trên những ngọn đồi xanh mướt gần bờ biển Amalfi (miền nam nước Ý), một người nông dân nhanh nhẹn nhảy qua những vườn chanh bậc thang nhìn ra biển Địa Trung Hải.
Giữ thăng bằng giữa các cọc gỗ, người này cúi xuống hái chanh bỏ vào thùng nặng hơn 25 kg đặt giữa khu vườn thẳng đứng cách mặt đất hơn 400 m.
Một góc vườn chanh ở Amalfi (Ảnh: CNN).
Năm 1997, Amalfi được UNESCO công nhận là di sản thiên nhiên của thế giới. Tại đây, bạn có thể cảm nhận được mùi hương của nhiều loại cây cỏ hòa quyện vào nhau. Tiếng sóng vỗ bờ biển át đi tiếng ồn ào của xe cộ và du khách, mang lại cảm giác bình yên đến khó tả.
Gigino Aceto, 87 tuổi, người có gia đình trồng chanh ở Amalfi từ những năm 1800 cho biết: “Đó là nước chanh chạy qua mạch máu của tôi. Từ tờ mờ sáng đến tối mịt, cuộc sống của ông lão chỉ xoay quanh những trái chanh. Anh ta ngủ ngay trong vườn chanh của mình và thưởng thức đồ ăn từ chanh.
Chanh được coi là trung tâm của hệ sinh thái đa dạng của khu vực. Tuy nhiên, điều đáng buồn là ông Aceto lại là một trong những người bảo vệ cuối cùng cho ngành chanh lâu đời này. Nó đang bị đe dọa bởi quá trình công nghiệp hóa, những thay đổi trong xã hội và biến đổi khí hậu.
Giống chanh Amalfi được trồng ở một khu vực trải dài dọc theo Biển Tyrrhenian giữa Naples và Vịnh Salerno. Theo số liệu địa phương, khoảng 2.000 tấn hiện được thu hoạch mỗi năm quanh Bờ biển Amalfi. Nhưng các cuộc khảo sát cho thấy những diện tích vườn chanh này đã suy giảm trong vòng 60 năm qua.
Giorgia De Pasquale, một kiến trúc sư và nhà nghiên cứu tại Đại học Roma Tre, nói với CNN: “Chỉ riêng ở Amalfi, ruộng bậc thang trồng chanh đã giảm từ 72 ha xuống 48 ha từ năm 1954 đến năm 2015, trong khi rừng và đô thị hóa đang gia tăng đáng kể”. De Pasquale cho biết cô muốn tìm cách duy trì và bảo tồn các đồn điền chanh ở địa phương.
Với màu vàng nhạt, mùi thơm mát, mọng nước và vị ngọt, chanh Amalfi đã trở thành một mặt hàng chủ lực trong ẩm thực truyền thống của vùng.
Chúng được sử dụng trong các món ăn như mì Ý, nước xốt salad và cá nướng, món tráng miệng hoặc món Limoncello nổi tiếng của Ý. Và bởi vì chúng giàu vitamin C, B, E, kali và magiê, chúng cũng được sử dụng để làm sạch quần áo và tạo ra các biện pháp tự nhiên.
Ông Aceto giải thích: “Điều đầu tiên chúng tôi làm nếu thức dậy với cơn đau đầu là cho một ít vỏ chanh vào ly cà phê buổi sáng của mình. Khi chúng tôi bị đứt tay, chúng tôi dùng chanh để lau người, chúng tôi ăn mỳ Ý”.
Món mỳ Ý trứ danh của Amalfi (Ảnh: Internet).
Được trồng ở Amalfi vào đầu thời Trung cổ trong quá trình giao thương với người Ả Rập, chanh Amalfi được các thủy thủ, đặc biệt là ở Bắc Âu, sử dụng để chống lại sự thiếu hụt vitamin C. Chanh Amalfi cũng đóng một vai trò quan trọng trong cuộc chiến chống lại bệnh dịch tả ở Naples vào những năm 1950.
Nhưng đây không phải là những điều duy nhất khiến chanh Amalfi trở nên đặc biệt. Hệ thống nông nghiệp truyền thống ở đây đã chứng tỏ khả năng chống chịu với những bất ổn của biến đổi khí hậu.
Nằm trên những vách đá nhìn ra biển, kiến trúc của những rặng chanh đã ngăn chặn một số vấn đề tồi tệ nhất, bao gồm lở đất do mưa và cháy rừng. De Pasquale cho biết: “Các hộ gia đình trồng chanh đã giúp bảo vệ bờ biển khỏi sạt lở đất và các thảm họa môi trường khác nhờ khu vườn của họ. Nếu không có hoạt động nông nghiệp này, cảnh quan của Amalfi và toàn thế giới sẽ không thể xấu đi theo thời gian và có thể thậm chí biến mất.
Được xây dựng theo từng lớp thẳng đứng, các vườn chanh được ngăn cách bởi những bức tường cao từ ba đến bảy mét làm bằng Macere – một loại đá vôi địa phương có khả năng chịu áp lực của đất và không thấm nước. Ngay cả ở thời điểm hiện tại, người ta chỉ có thể đi bộ hoặc cưỡi la để đến những khu vườn này.
Hệ thống thang có nhiệm vụ dẫn nước mưa tưới cây. Trong khi đó, cây sồi địa phương được sử dụng để tạo tán xung quanh cây chanh đồng thời cho phép nông dân leo lên để thu hoạch và chăm sóc nó. Một nhà văn người Ý đã gọi họ là những “nông dân bay”. Các tấm nhựa được sử dụng để bảo vệ cây chanh khỏi những cơn gió ngoài khơi cũng như tạo khí hậu lý tưởng cho sự sinh trưởng và phát triển.
Một nông dân thu hoạch chanh (Ảnh: Internet).
Salvatore – con trai 57 tuổi của ông Aceto cho biết: “Mọi thứ phối hợp với nhau rất tốt. Tuy nhiên, chúng tôi không ngừng chiến đấu để chống lại các vấn đề do con người tạo ra, đặc biệt là vấn đề nhân tạo là sự gia tăng nhiệt độ do biến đổi khí hậu”. Các vụ hỏa hoạn thường xuyên xảy ra vào mùa hè cũng được coi là một thảm họa.
Duy trì vườn chanh là một công việc tập thể. Các sân thượng đều được kết nối với nhau. Nhưng ngày nay, một số đã bị bỏ hoang, biến thành khu nghỉ dưỡng hoặc xây dựng trái phép ”.
Lợi nhuận thấp và chi phí cao của hệ thống nông nghiệp truyền thống đã khiến ngày càng nhiều Amalfis bỏ nghề. Trong khi đó, sự phát triển của du lịch địa phương giúp mang lại thu nhập dễ dàng hơn cho họ.
Theo Salvatore, có nguy cơ là khi thế hệ của ông ngừng canh tác đất đai, kiến thức hàng thế kỷ được cộng đồng địa phương tích lũy có thể biến mất vĩnh viễn.
Theo De Pasquale, hầu hết khách du lịch đến Amalfi đều không biết về hệ thống này và chỉ biết đến những khu vực nổi tiếng hơn. Để khắc phục điều này, Salvatore và anh trai của mình đã tạo ra Lemon Tours – một liên doanh du lịch nông nghiệp nhằm nâng cao nhận thức về chanh Amalfi và hồi sinh hình thức truyền thống được sử dụng để trồng cây.
Con đường dẫn lên một khu vườn (Ảnh: Internet).
Tại đây, họ làm hướng dẫn viên cho một nhóm du khách khoảng 5 người, khám phá ruộng bậc thang được xây dựng cách đây hơn 1.000 năm, dạy cách nấu các món ăn bằng chanh Amalfi.
“Chúng tôi không bóp méo hoạt động kinh doanh lâu đời của mình vì du lịch. Chúng tôi hy vọng hình thức mà chúng tôi đang triển khai sẽ được nhân rộng để đảm bảo sự hài hòa giữa truyền thống và hiện đại”, Salvatore chia sẻ. nên.
Nguồn: CNN
